Bulgaristan’da su krizi: Tüm Avrupa’ya yayılabilir

Bulgaristan’da yaşanan su krizi 300 bine yakın insanı etkiledi. Ülkenin birçok bölgesinde duş dahi zor alınırken uzmanlar bu durumun bütün Avrupa’ya yayılmasından endişe ediyor.

Bulgaristan’da artan kuraklık ve kötü yönetim nedeniyle milyonlarca insan ciddi su sıkıntısıyla karşı karşıya. Kuzeydeki Hadzhidimitrovo köyünde yaşayan 500 kişi, musluklardan su akmayınca tek çare olarak derme çatma sondaj kuyularına yöneliyor.

Köyün su hattı geçen yıl 1,1 milyon lev (655 bin dolar) harcanarak yenilendi, ancak yüzey sularını toplayan kuyular neredeyse boş. Devletin geçici çözüm olarak açtığı sondaj kuyusu köyün tek kaynağı haline geldi. Tüm köye yapılan tek seferlik 38 litrelik şişe su dağıtımı ise yaz sıcaklıklarında içme suyu ihtiyacını dahi karşılamıyor.

‘Değişiklik yapılmazsa sistem çökecek’

Bloomberg’in haberine göre ülkede yaz aylarında yarım milyona yakın insan, yani nüfusun yaklaşık %8’i, suya erişimde zorluk çekiyor. 17 Ağustos itibarıyla 283 köy ve birkaç kasabada 260 binden fazla kişiye zorunlu su kısıtlaması uygulanıyordu. Çiftçiler, ayçiçeği ve mısır rekoltesinin onlarca yılın en düşük seviyesine inebileceği uyarısını yapıyor.

Uzmanlara göre Bulgaristan’ın su altyapısı çökme noktasında. Bilimler Akademisi’nden Emil Gachev, “Bir değişiklik olmazsa sistem çökecek. Su ve gıda fiyatları artacak, halk sağlığı risk altına girecek” dedi.

Altyapı eskidi, kaynaklar boşa akıyor

Ülkenin su şebekesi büyük ölçüde 40 yıl önce, komünist dönemde inşa edildi. Bugün sistemin %60’ı sızıntılarla kayboluyor; bu oran AB’deki en yüksek seviye. 2018’de 900 baraj onarım beklerken sadece 130’u yenilenebildi. Birçok bölgede rezervuarların doluluk oranı %20-25 seviyelerine kadar düştü.

AB, Bulgaristan’a şimdiye kadar su yatırımları için 2 milyar Euro fon sağladı; ancak Çevre Bakanlığı ihtiyacın 18 milyar Euro olduğunu belirtiyor. Yolsuzluk ve siyasi krizler nedeniyle ilerleme sağlanamıyor. 2023’te Avrupa Savcılığı, 2,6 milyon Euro civarında bir AB destekli projede usulsüzlük tespit etmişti.

Halk çaresiz: Kovalar, protestolar, kuyular

Köylüler, belediye ve hükümet arasındaki yetki karmaşası nedeniyle çözüm bulamıyor. Hadzhidimitrovo’da yaşayan Georgi Petrov, “19. yüzyılda değil, 21. yüzyılda yaşıyoruz ama yemek pişirmek, çamaşır yıkamak, hatta banyo yapmak için şişe suyu ve kovalarla idare ediyoruz” dedi.

Geçen yaz köylüler yol kapatma eylemleriyle sondaj kuyusunun açılmasını sağlamıştı. Ancak bugün yeniden protesto etmeye değmeyeceğini söylüyorlar. Bazıları kendi imkanlarıyla yeni borular döşemeyi bile planlıyor.

Köylerde su sıkıntısı büyüdükçe genç nüfus başkent Sofya’ya veya yurtdışına göç ediyor. Geriye yaşlanan bir nüfus ve boşalan köyler kalıyor. Uzmanlar ise uyarıyor; bu tablo sadece Bulgaristan’a değil, giderek tüm Avrupa’ya yayılıyor.